Phân tích vẻ đẹp nhân vật Huấn Cao trong truyện Chữ người tử tù
Đề bài: Em hày phân tích vẻ đẹp nhân vật Huấn Cao Trong truyện Chữ người tử tù?
Nguyễn Tuân là cây bút tài hoa của nền văn học Việt Nam. Nếu như chúng ta biết đến Nguyễn Tuân với từ “Ngông” qua các tác phẩm trước cách mạng tháng Tám thì sau cách mạng tháng Tám, văn chương Nguyễn Tuân tập trung khai thác con người ở phương diện nghệ thuật, nghệ sỹ. Truyện ngắn “Chữ người tử tù” là tác phẩm kiệt xuất trước cách mạng tháng Tám. Qua câu chuyện của quản ngục và nhân vật Huấn Cao, Nguyễn Tuân đã khắc họa thành công vẻ đẹp nhân vật Huấn cao đẹp đẽ, tài hoa, và cao thượng.
Huấn Cao được nhớ đến là một hình tượng văn võ song toàn. Là một lãnh tụ của cuộc khởi nghĩa nông dân , tiếng tăm lừng lẫy,khi trở thành tử tù vẫn khiến người ta khiếp sợ vì sự dũng cảm, ngang tàng của mình.Huấn Cao là một kẻ sĩ dám xả thân vì đại nghĩa, dũng cảm đứng về phía nhân dân để chống lại triều đình phong kiến mục nát đựơng thời, trở thành “người đứng đầu bọn phản nghịch”, Nhưng dẫu là nhìn qua nhãn quan của những kẻ đối nghịch, tài năng của Huấn Cao vẫn không thể bóp méo. Như người xưa nói, “văn kì thanh bất kiến kì hình”, Huấn Cao đã bước vào trang văn Nguyễn Tuân như một hình tượng tuyệt mỹ. Bên cạnh đó, Huấn Cao là một người nổi tiếng viết thư pháp đẹp, quản ngục đã nói rằng: chứ Huấn Cao đẹp lắm, vuông lắm.
Trong tâm hồn quản ngục thì Huấn Cao là một çon người “chọc trời quấy nước” coi thường cường quyền bạo lực, “chẳng biết có ai nữa” trên đầu mình. Câu nói của Huấn Cao với quản ngục cũng thể hiện một khí phách ngang tàng trựớc cường quyền bạo lực: “Ngươi hỏi ta muốn gì? Ta chỉ muốn có một điều: Là nhà ngươi dừng tới quấy rầy ta”. Chỉ bằng một vài chi tiết nghệ thuật rất chọn lọc về hành động, cử chỉ, ngôn ngữ nhân vật, Nguyễn Tuân đã khắc họa nên một nhân vật Huấn Cao vô cùng đẹp đẽ.
Cái tài của ông Huấn là tài nghệ thư pháp. Là một người “viết chữ rất nhanh và rất đẹp”, danh tiếng của ông Huấn đã lan ra khắp một vùng tỉnh Sơn, đến tai cả những người như quản ngục và thơ lại, khiến họ cũng phải trầm trồ và dè dặt. Quả thực, tiếng lành đồn xa, tài viết chữ của Huấn Cao vốn đã vang danh bất hư truyền.Mà thư pháp là một trong những nhã thú thanh cao của cổ nhân, là biểu trưng cho văn hóa dân tộc. Những con chữ tượng hình nói lên nhân cách phẩm giá và chí khí của con người. Chính quản ngục cũng phải thốt lên: “Chữ ông Huấn đẹp lắm, vuông lắm, có được chữ ông treo trong nhà là một vật báu ở đời.” Vốn là một người song toàn văn võ, bên cạnh tài thư pháp còn có tài “bẻ khóa và vượt ngục”, Huấn Cao là cái tên khiến những người trong ngục tù phải dè chừng,e sợ. Trong mắt triều thần, ông là một người cầm đầu bọn phản nghịch, nhưng thực chất đó là một anh hùng đứng lên vì chính nghĩa, dám chống lại triều đình vì bảo vệ lẽ phải. Ông chính là hiện thân của một con người kinh bang tế thế, anh hùng cái thế ở đời.
Khi được đặt vào hoàn cảnh lao tù, vẻ đẹp nhân vật Huấn Cao càng nổi bật lên với những vẻ đẹp khí phách hiên ngang lẫm liệt. Điềm nhiên bước vào nhà lao, hành động đầu tiên của Huấn Cao là dỗ gông, không mảy may đếm xỉa đến vương quyền trên đầu: “Huấn Cao khom mình, chúc mũi gông nặng, thúc mạnh vào đầu thang gông xuống thềm đá tảng đánh thuỳnh một cái”. Đó là hình ảnh của một người anh hùng ngang tàng, một nam tử Hán đại trượng phu “Đỉnh thiên lập địa” không cam chịu cảnh tù đày áp bức, muốn bứt phá gông cùm xiềng xích để thoát khỏi vòng nô lệ.
Phân tích vẻ đẹp nhân vật Huấn Cao trong truyện Chữ người tử tù
Những ngày bị giam thân nơi chốn ngục tù, Huấn Cao không một chút khiếp sợ. Người xưa thường nói “Nhất nhật tại tù thiên thu tại ngoại” (Một ngày ở trong tù bằng nghìn thu ở ngoài). Thay vì buồn rầu, chán nản “gậm một mối căm hờn trong cũi sắt” thì ông lại thản nhiên nhận rượu thịt như việc vẫn làm trong cái hứng sinh bình lúc chưa bị giam cầm. Câu nói của Huấn Cao với quản ngục cũng thể hiện một khí phách ngang tàng trước cường quyền bạo lực: “Ngươi hỏi ta muốn gì? Ta chỉ muốn có một điều. Là nhà ngươi đừng bao giờ đặt chân vào đây.” Lời tuyên bố dõng dạc đủ để thấy Huấn Cao đã bỏ ngoài hết thảy những sợ hãi và lo âu, không để tâm người mình đang đối đầu là kẻ đang nắm quyền, đang nắm giữ sự sống. Trong con người của kẻ tử tù ấy thể hiện đúng tinh thần “uy vũ bất năng khuất”. Uy quyền trên đầu không thể ràng ép, bạo lực chực chờ không thể đánh gục. Dẫu ngày mai là ngày bị giải ra pháp trường và đón nhận lấy cái chết thì khí chất người anh hùng vẫn thế, luôn vững vàng.
Trong cảnh cho chữ ở cuối tác phẩm, Nguyễn Tuân đã để cho vẻ đẹp của nhân vật Huấn Cao qua cái tâm, của điều “thiện lương” chiếu rọi, làm cho cái đẹp của cái tài, cái khí phách anh hùng bừng sáng giữa chốn tù ngục tối tăm. Sự thống nhất giữa cái tài, cái tâm và khí phách anh hùng đã làm toát lên nhân cách cao đẹp của Huấn Cao. Đây cũng chính là người anh hùng lý tưởng, là cái đẹp mà Nguyễn Tuân luôn tìm kiếm. Cũng chính lý tưởng thẩm mĩ ấy chi phối mạch vận động của truyện, tạo thành cuộc đổi ngôi bất ngờ khi kẻ tử tù trở thành người bậc trên ban phát cái đẹp, dạy dỗ cách sống, còn quan coi ngục thì lại khúm núm sợ hãi. Hình tượng Huấn Cao cũng vì thế trở thành biểu tượng cho sự chiến thắng của ánh sáng đối với bóng tối; của cái đẹp cái cao cả đối với cái phàm tục, dơ bẩn; và của khí phách anh hùng đối với thói quen nịnh bợ, nô lệ.
Qua từng nét bút phác họa của Nguyễn Tuân, vẻ đẹp nhân vật Huấn Cao hiện lên rõ nét, oai phong và đĩnh đạc đã khiến cho người đọc không khỏi khâm phục và thêm phần quý trọng. Để làm nổi bật vẻ đẹp của Huấn Cao, Nguyễn Tuân đã đặt nhân vật vào một tình huống truyện độc đáo là cuộc gặp gỡ giữa Huấn Cao với quản ngục và thầy thơ lại. Đó là cuộc gặp gỡ của tử tù với cai ngục nhưng cũng là cuộc hội ngộ của những kẻ “liên tài tri kỉ”.
Để khắc họa vẻ đẹp nhân vật Huấn Cao cũng như làm nổi bật sự chiến thắng của cái tài cái đẹp cái tâm và khí phách ngang tàng, Nguyễn Tuân đã sử dụng triệt để sức mạnh của thủ pháp tương phản, đối lập. Đó là sự đối lập giữa ánh sáng và bóng tối, giữa cái đẹp cái cao cả với cái phàm tục dơ bẩn, giữa sự cho chữ và hoàn cảnh cho chữ…
Sáng lên hơn cả trong nhân cách người tử tù là một thiên lương trong sáng, vững lành, có sức mạnh cứu rỗi những tâm hồn đang dần bị bôi đen. Đó là nhân cách của bậc đại trí, đại dũng, không bao giờ bị lung chuyển trước uy quyền phi nghĩa và đồng tiền phàm tục: “Ta nhất sinh không vì vàng bạc hay quyền quý mà ép mình phải viết chữ bao giờ”. Một con người ý thức sâu sắc được thiên chức và phẩm giá của nghệ thuật. Một con người không bao giờ thị tài.
Đáng quý hơn, Huấn Cao không chỉ trọng thiên lương của mình mà còn trọng thiên lương của kẻ khác. Điều này được thể hiện trong cách ứng xử chân tình mà ông dành cho quản ngục. Khi chưa hiểu được tấm lòng quản ngục,ông khinh bỉ đến điều, coi thường y như coi thường một kẻ cầm tay đao suốt đời chỉ sống trong nhơ bẩn, sống vì phi nghĩa. Còn khi đã hiểu ra cái “sở nguyện cao đẹp” của y, ông hết sức cảm mến và trân trọng: “Nào ta có biết, người như thầy quản đây lại có sở nguyện cao đẹp như thế. Thiếu chút nữa ta đã phụ một tấm lòng trong thiên hạ.” Cũng chính sự thấu hiểu này đã đưa hai con người từ đối đầu thành tri âm tri kỉ.
Nhưng có lẽ tài năng khí phách và nhân cách cao đẹp của ông Huấn thể hiện rõ nhất, tập trung nhất, hài hòa nhất ở cảnh cho chữ – cảnh mà Nguyễn Tuân gọi là “một cảnh tượng xưa nay chưa từng có”.
Đêm đã khuya, chỉ sáng mai thôi là người tử tù phải vào kinh chịu án chém, nhưng ông Huấn vẫn trút hết tài năng sáng tạo vào ngòi bút và viết ra những con chữ vuông tươi tắn nói lên cái “chí khí tung hoành của đời một con người”. Ánh sáng đỏ rực của bó đuốc tẩm dầu, mùi mực thơm, màu trắng của tấm lụa bạch như xua tan đi bóng tối ngục thất đầy màng nhện, tổ rệp, phân gián, phân chuột. Ánh sáng đỏ rực của bó đuốc hay ánh sáng thiên lương làm cho hình ảnh tử tù Huấn Cao thêm lẫm liệt, uy nghi. Cổ đeo gông, chân vướng xiềng, cái chết kề bên, Huấn Cao vẫn “dậm tô nét chữ” trong tư thế của người nghệ sĩ chân chính đang làm chủ lao tù. Tong nhà tù tối tăm ấy, không phải cái đen tối, cái xấu xa đang ngự trị mà là cái đẹp, cái tài hoa đang lên ngôi.Sự thăng hoa của tài năng và bản lĩnh phi thường của ý chí đã đồng hiện và sáng lên trong cảnh cho chữ ấy.
Huấn Cao còn hiện lên thật đẹp ở khoảnh khắc ấy trong vai trò của người hướng thiện, hướng đạo cho những kẻ mê muội, u mê. Lời khuyên chân thành dành cho kẻ tri âm đã làm sáng lên vẻ đẹp ấy: “Ở đây lẫn lộn ta khuyên thầy Quản nên thay chốn ở đi. Chỗ này không phải là nơi để treo một bức lụa với những nét chữ vuông tươi tắn nói lên cái hoài bão tung hoành của một đời con người”. Lời khuyên của Huấn Cao đã khẳng định rằng: cái đẹp, cái thiên lương không bao giờ và không khi nào lại có thể chung sống với cái xấu, cái ác: “Ở đây khó giữ thiên lương cho lành vững được và rồi cũng nhen nhuốm mất cả cái đời lương thiện đi”. Một lời khuyên thật thiện tâm, thiện ý, làm cho viên quản ngục cảm động: “vái người tù một vái, chắp tay nói một câu mà dòng nước mắt rỉ vào kẽ miệng làm cho nghẹn ngào: – Kẻ mê muội này xin bái lĩnh”. Cái đẹp của nghệ thuật đã xóa nhòa mọi khoảng cách và ranh giới đưa con người đến với nhau trong vẻ đẹp Chân – Thiện – Mỹ.
Xây dựng nhân vật Huấn Cao – kẻ sĩ tài tử, anh hùng – nhà văn Nguyễn Tuân vừa biểu lộ một tấm lòng kính phục, ưu ái đặc hiệt, vừa thể hiện một bút pháp tài hoa, độc đáo tuyệt vời. Ngoài việc ca ngợi một con người tài tử, bất khuất, anh hùng, truyện “Chữ người tử tù” còn hàm chứa một ý tưởng sâu sắc: thương tiếc những tài năng bị hãm hại, khẳng định cái đẹp có một sức mạnh kì diệu không một thế lực tàn bạo nào có thể hủy diệt được. Cái đẹp của tài hoa, cái đẹp của thiên lương đã làm lung linh nhân cách kẻ sĩ Huấn Cao, để chúng ta ngưỡng mộ.
Qua ngòi bút tài hoa của Nguyễn Tuân, vẻ đẹp của nhân vật Huấn Cao hiện lên thật đẹp đẽ cả tài hoa về văn võ và còn là một người khí phách ngang tàng, thanh cao ngay cả trong ngục tối.
Chữ người tử từ của Nguyễn Tuân là một tác phẩm được rất quan trọng trong chương trình thi THPT Quốc gia. Hình tượng nhân vật Huấn Cao trong tác phẩm là hình tượng trung tâm và cần được phân tích kỹ lưỡng, khái quát. Dưới đây là bài văn mẫu về phân tích vẻ đẹp hình tượng nhân vật Huấn Cao mời các bạn tham khảo
Bài văn mẫu số 2: Phân tích vẻ đẹp hình tượng nhân vật Huấn Cao trong Chữ người tử tù (Nguyễn Tuân)
“Chữ người tử tù” là một tác phẩm xuất sắc của nhà văn Nguyễn Tuân. Theo lời tác giả Vũ Ngọc Phan thì tác phẩm được đánh giá là một văn phẩm gần như tới sự toàn mỹ. Một trong những thành công tạo nên sức hấp dẫn của tác phẩm đó chính là tác giả đã xây dựng được hình tượng nhân vật Huấn Cao – một hình tượng độc đáo.
Nguyễn Tuân là nhà văn được xem là suốt đời đi tìm cái đẹp, đối với ông cái đẹp luôn là những cái được nâng niu, trân trọng. “Chữ người từ tù” nói về nhân vật Huấn Cao có tài viết chữ đẹp nhưng lại là tội phạm của triều đình, và bị bắt vào ngục với án tử hình. Nét chữ đẹp của Huấn Cao nổi tiếng cả một vùng và được rất nhiều người ngưỡng mộ ca ngợi. Viên Quản Ngục là một trong số những người hết lòng say mê nét chữ của con người tài hoa này.
Xã hội loạn lạc, tây tàu nhố nhăng nhưng Huấn Cao vẫn nổi lên nét đẹp văn võ song toàn, hiên ngang với những thay đổi của thời thế. Vẻ đẹp tài hoa khí phách của nhân vật Huấn Cao được thể hiện ở những nét chữ tài hoa đáng trân quý. Ngày xưa những người viết chữ Hán đẹp là những người được tôn là thầy, được tôn trọng tuyệt đối, nó thể hiện sự tôn vinh những văn hóa dân tộc. “Chữ Huấn Cao đẹp lắm, vuông lắm có được chữ Huấn Cao mà treo trong nhà là một vật báu ở trong đời” – viên Quản ngục đã phải thốt lên như vậy, cái chữ của ông làm cho Viên quản ngục say mê, yêu mến hết sức. Viên Quản Ngục còn mang rượu thịt đến để tiếp đãi Huấn Cao, nhưng ông vẫn không màng đến những thứ đó, không sợ Viên Quản Ngục. Để xin được nét chữ “rồng bay phượng múa của Huấn Cao không hề đơn giản một chút nào hết, có thể sẽ ảnh hưởng đến tính mạng của Viên Quản Ngục nếu như ai đó biết được những đãi ngộ mà y đã dành cho Huấn Cao. “Nét chữ nết người”, chữ Huấn Cao đã làm cho bao người say mê không chỉ mỗi viên quản ngục.
Vẻ đẹp nhân cách của Huấn Cao còn được thể hiện khi ông bị bắt giam ở nhà lao, nơi tối tăm, chật hẹp không thể tra tấn được tâm hồn ông. Bị giải đến nhà lao ông vẫn không hề nao núng, sợ sợt mà thay vào đó ông vẫn hiên ngang, không biết sợ là gì. Hình ảnh anh hùng ấy khiến cho con người ta phải nể phục quý trọng, là nhân cách đáng quý của con người. Lúc gỗ gông Huấn Cao vẫn lạnh lùng gỗ xuống nền đá tảng khiến cho những người còn lại nhăn mặt, riêng ông thì vẫn thản nhiên như thường.
Không chỉ vậy, lúc Viên Quản Ngục hỏi “Ngươi cần gì xin cho biết rồi sẽ liệu”, nếu trong trường này người bình thường sẽ làm gì? Có thể sẽ van xin, khúm núm? Huấn Cao thì không ông vẫn giữ nguyên khí phách của một người anh hùng, thong thả trả lời ngươi hỏi ta muốn gì, ta chỉ muốn là ngươi đừng đặt chân đến đây nữa. Nếu như gặp những người cai tù bình thường thì sau câu nói ấy là cả một trần bão đòn roi nhưng Huấn Cao vần không hề e sợ những điều tầm thường ấy, ông là một người có bản lĩnh kiên cường, tinh thần thép.
Huấn Cao còn khẳng định rằng đối với ông tiền bạc hay quyền lực không làm lung lạc được tinh thần của ông “Ta không vì tiền bạc, quyền thế mà ép mình viết chữ cho ai bao giờ”. Chỉ khi nghe thầy thơ lại kể về cái mong muốn được xin chữ Viên Quản Ngục thì ông mới “Thiếu chút nữa ta phụ mất một tấm lòng trong thiên hạ”. Ông lạnh lùng là vậy, nhưng ông cũng rất quý trọng những người yêu cái đẹp, yêu những nét văn hóa truyền thống của dân tộc. Trước tấm chân tình của Viên Quản Ngục, Huấn Cao đã đồng ý cho chữ.
Và rồi đêm hôm ấy cảnh tượng cho chữ chưa từng diễn ra đã xảy ra, trong ngục tối, chật hẹp Huấn Cao – cổ đeo gông, chân vướng xiềng đang viết chữ, viên Quản ngục khúm núm bưng chậu mực tỏa hươn thơm dưới ánh ngọn đuối bập bùng. Cảnh tượng cho chữ này là cảnh tượng cho chữ chưa từng thấy từ trước đến nay. Huấn Cao còn bảo Viên Quản Ngục hãy đổi chỗ ở đi, cái tâm của người tài hoa chính là ở đây, khuyên răn con người nên tìm về chốn thanh cao để sống. Trước lời khuyên chân thành của người tử tù Quản ngục chỉ biết cúi đầu “bái lĩnh”. Cái đẹp có thể cảm hóa được nhân cách của con người, nó làm cho người biết hướng thiện, biết tìm về cái đẹp để sống “lánh đục tìm trong”
Ngòi bút tài hoa của Nguyễn Tuân đã khéo léo khắc họa được vẻ đẹp của nhân vật Huấn Cao, một con người vừa có tài vừa có đức, lại mang trong mình khí phách hiên ngang bất khuất. Từ nhân vật Huấn Cao, Nguyễn Tuân cũng muốn thể hiện được mong muốn của mình người nghệ sĩ phải có tâm và tài như Nguyễn du từng nói “Chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài”.
Đề số 3: Anh, chị hãy làm rõ vẻ đẹp của nhân vật Huấn Cao trong tác phẩm Chữ người tử tù?
Bài văn mẫu làm rõ vẻ đẹp của nhân vật Huấn Cao trong tác phẩm chữ người tử tù
Nói đến Nguyễn Tuân là nói đến một trong những cây bút tài hoa bậc nhất của nền văn học Việt Nam cả trước và sau cách mạng. Là một nhà văn suốt đời đi tìm cái đẹp, Nguyễn Tuân đã xây dựng nên những hình tượng văn học sáng ngời đáng để người đời học tập. Hệ thống nhân vật của Nguyễn Tuân luôn hội tụ đủ vẻ đẹp của sự tài hoa và nhân cách, mỗi nhân vật đều có dáng vẻ rất riêng, rất độc đáo và cũng rất đẹp. Tiêu biểu cho những “đấng tài hoa” mà Nguyễn Tuân đã dày công xây dựng chính là hình tượng nhân vật Huấn Cao – một người tử tù tài hoa đầy khí phách, trong tác phẩm Chữ người tử tù thuộc tập Vang bóng một thời.
Nhân vật Huấn Cao là hình tượng được Nguyễn Tuân xây dựng dựa trên nhân vật có thật là nhà Nho-nhà thư pháp-võ tướng Cao Bá Quát – một người nổi tiếng thông minh, văn hay chữ tốt, rất mực tài hoa nhưng vì không chấp nhận được sự thối nát của triều đình Phong kiến lúc bấy giờ nên đã lãnh đạo nhân dân đứng lên khởi nghĩa. Vẻ đẹp của người anh hùng thời đại Cao Bá Quát một lần nữa đi vào tác phẩm của Nguyễn Tuân bằng ngòi bút tài hoa, sắc sảo để từ đó ta bắt gặp nhân vật Huấn Cao, là người vừa có tài, vừa có đức và lại vừa có khí phách hiên ngang.
Trước hết, Huấn Cao là một người hết mực tài hoa, cái tài mà ta nói đến là cái tài viết chữ đẹp. Trong thị hiếu thẩm mĩ của người xưa, tài viết chữ đẹp hay còn gọi là Thư pháp là cả một nghệ thuật cao quý được bao người ngưỡng mộ và kính trọng. Tài viết chữ của Huấn Cao đẹp đến nỗi được cả vùng tỉnh Sơn ca tụng là “viết chữ nhanh và đẹp”, đấy là vì “chữ ông Huấn Cao đẹp lắm, vuông lắm” nên “Có được chữ ông Huấn mà treo là có một vật báu trên đời”. Sự tài hoa của Huấn Cao được bộc lộ qua lời của người dẫn truyện, qua sự ca tụng của Thầy thơ lại và hơn cả là sự khao khát, mong muốn tột cùng của Viên quản ngục để có được con chữ của ông Huấn mà treo trong nhà. Phải cao quý đến đâu, tài giỏi đến đâu để đến khi trở thành một người tử tù, một kẻ “mang trọng tội” mà vẫn được người khác kính nể, vẫn được người khác cúi đầu khúm núm trước mình? Cái tài hoa của Ông là cái tài hoa của một con người có khí phách, của con người có thiên lương trong sáng nên cái tài ấy mới càng toả sáng đến vậy.
Vẻ đẹp của nhân vật Huấn Cao còn là vẻ đẹp về tinh thần thép, về sự hiên ngang bất khuất của một đấng anh hùng đầu đội trời chân đạp đất. Nguyễn Tuân đã lột tả vô cùng tài tình thần thái của người anh hùng “sa cơ lỡ vận” nhưng vẫn luôn giữ được khí phách hiên ngang, kiên cường. Tuy thể xác bị giam cầm nhưng những hành động của Huấn Cao cho thấy bản thân ông vẫn là một người tự do. Điều đó thể hiện rõ nét qua hành động “trút mũi gông nặng xuống thềm đá tảng, khom mình thúc mạnh đầu thành gông xuống đất đánh thuỳnh một cái” mà chẳng them đếm xỉa đến những lời nhạo báng, dọa nạt của bọn lính canh bởi trong mắt ông thì bọn chúng chỉ là “một lũ tiểu nhân thị oai”. Dù là một tử tù nhưng ông vẫn luôn giữ được thần thái của một người lãnh đạo. Vốn là một người “đến chết chém còn chẳng sợ” nên Huấn Cao vẫn luôn ngẩng cao đầu trước Viên quản ngục mà chẳng hề sợ hãi. Khi nhận được sự hậu đãi của Viên quản ngục, ông vẫn thản nhiên nhận như một lẽ thường tình mà chẳng hề lo sợ hay cũng chẳng cảm thấy biết ơn, ông xem đó như điều hiển nhiên. Khi Viên quản ngục hỏi ông cần gì thì ông đã trả lời một cách đầy khinh bạc rằng “Người hỏi ta muốn gì? Ta chỉ muốn có một điều. Là nhà người đừng có tới quấy rầy ta.” Khi nói câu ấy người tử tù đã sẵn sàng “đợi trận lôi đình báo thù và những thủ đoạn tàn bạo của quan ngục bị sỉ nhục”. Ông ý thức được rất rõ vị trí của bản thân trong xã hội, và chẳng bao giờ chịu khúm núm trước những kẻ mà ông cho là “cặn bã”, “tiểu nhân”. Trong cảnh lao tù nhưng Huấn Cao vẫn luôn giữ được tư thế hiên ngang của một người “chọc trời khuấy nước” khiến bao người phải khiếp sợ và nể phục.
Bên cạnh vẻ đẹp của tài hoa, của khí phách. Ở Huấn Cao còn toát lên vẻ đẹp của một con người có thiên lương trong sáng. Nếu như khi chưa biết được tấm lòng của Viên quản ngục, ông Huấn thể hiện thái độ khinh bạc bao nhiêu, thì khi được thầy thơ lại kể rõ đầu đuôi cái sở nguyện đầy đẹp đẽ của thầy quản, ông lại càng cảm kích bấy nhiêu. “Tính ông vốn khoảnh, trừ chỗ tri kỷ, ông ít chịu cho chữ” thế mà, khi biết được tấm lòng của Viên quản ngục ông đã sẵn sàng cho chữ và còn “cảm tấm lòng biệt nhỡn liên tài” của thầy quản. Không những thế ông con nghĩ rẵng “thiếu chút nữa ta đã phụ một tấm lòng trong thiên hạ”. Vốn quý chữ là thế, vốn chẳng bao giờ ép mình cho chữ vì quyền thế bao giờ nhưng ông lại cho chữ Viên quản ngục. Đấy là ông thấy được “thanh âm trong trẻo chen lẫn giữa một bản đàn mà nhạc luật đều hỗn loạn xô bồ”. Ông quý trọng cái đẹp, trân trọng, nâng niu cái đẹp cái tài của người. Huấn Cao còn khuyên nhủ thầy Quản nên đổi chỗ ở, bỏ nghề đang làm đi để về sống với sự thiện lương vốn có. Tất cả những suy nghĩ và hành động của Huấn Cao đủ để cho thấy sự nghĩa khí trong cái hiên ngang của một bậc anh hùng.
Cảnh cho chữ “xưa nay chưa từng có”
Đọc tác phẩm Chữ người tử tù, phải chăng bạn cũng sẽ cảm thấy được sư rực rỡ của khung cảnh cho chữ “xưa nay chưa từng có”. Đó là khoảnh khắc hợp nhất của thiên lương, khí phách và tài hoa. Nguyễn Tuân đã xây dựng một khung cảnh đầy dụng ý nghệ thuật. Với thủ pháp đối lập, Nguyễn Tuân đã vẽ nên hình ảnh tương phản giữa bóng tối và ánh sáng, giữa sự bẩn thỉu, nhơ nhớp của nhà tù với sự thiện lương, trong sáng và khí phách của con người; giữa chậu mực thơm, khuôn lụa trắng với bức tường đây mạng nhện… Trong cảnh cho chữ ấy, có thể thấy rằng, pháp luật và uy quyền của nhà tù đã bị khuất phục trước cái đẹp, cái thiện. Ở đấy, Huấn Cao không còn là người tử tù, thầy Quản không còn là Viên quản ngục nữa mà họ đã trở thành những con người cùng hướng về cái đẹp và biết trân trọng cái đẹp. Ở nơi ấy, cái ác, cái xấu đã phải nhường bước cho cái đẹp, cái thiện.
Ở Huấn Cao, ta có thể thấy được vẻ đẹp của cái “Tài” và cái “Tâm” luôn song hành cùng với nhau, cùng quyện vào nhau để làm nổi bật lên hình tượng vô cùng đẹp đẽ và cao cả.
Nguyễn Tuân đã thành công trong việc xây dựng tình huống truyện vô cùng độc đáo, để những con người trong tình thế đối lập đến cuối cùng lại thống nhất hài hòa và cùng toả sáng. Nghệ thuật kể chuyện độc đáo, hấp dẫn; tình tiết truyện cũng như lời thoại, độc thoại nội tâm làm nổi bật lên tính cách của mỗi nhân vật. Việc sử dụng hàng loạt từ Hán Việt đắt giá làm tăng tính sắc màu cổ kính, bi tráng cho tác phẩm.
Có thể thấy rằng, Huấn Cao là một mảnh ghép độc đáo, rực rỡ và đầy tinh xảo trong tổng thể bức tranh về những “đấng tài hoa” của Nguyễn Tuân. Việc xây dựng một nhân vật hội tụ đầy đủ sự tài hoa, khí phách, thiên lương đã góp một phần không nhỏ vào sự thành công của tác phẩm Chữ người tử tù nói riêng và tập Vang bóng một thời nói chung. Vẻ đẹp của Huấn Cao sẽ là vẻ đẹp còn mãi với thời gian.
