Cách làm bài đọc – hiểu văn bản ngữ văn ôn thi THPT Quốc Gia
Có người nói: “Nếu như không có phương pháp thì những người tài năng cũng trở thành tối. Nếu như có phương pháp thì những người bình thường văn tiếng Việt chưa đủ, mà để đạt được điểm tối đa cho câu hỏi này, cần có bí quyết làm bài hiệu quả.
1. Đọc yêu cầu trước để định hướng đọc văn bản
Nghĩa là không bao giờ quan tâm đến văn bản ngay mà quan tâm đến hệ thống câu hỏi sau đó mới quay ngược trở lại đọc văn bản.
2. Trả lời trực tiếp vào câu hỏi
Đề bài hỏi gì thì ta trả lời cái đó. Tránh lan man, dài dòng, không cần mở bài, thân bài, kết bài.
➢ Câu trả lời cần đảm bảo ba yêu cầu: Ngắn gọn + Chính xác + Đầy đủ.
Hỏi gì – đáp nấy chính là chìa khóa để làm câu hỏi này. Ví dụ trình bày câu chủ đề thì trả lời một câu, đề tài của đoạn văn cũng một câu. Trình bày nội dung của đoạn văn thì được phép viết nhiều câu.
Ví dụ
Cho đoạn thơ:
Người đi Châu Mộc chiều sương ấy
Có thấy hồn lau nẻo bến bờ
Có nhớ dáng người trên độc mộc
Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa
(Quang Dũng – Tây Tiến).
Văn bản hỏi xác định phong cách ngôn ngữ của đoạn thơ trên thì chỉ cần trả lời theo ý chính như:
➢ Văn bản trên thuộc phong cách ngôn ngữ nghệ thuật (văn chương). Bởi vì ở đó, những tâm tư, tình cảm của tác giả được thể hiện trong những vần thơ giàu cảm xúc…
Nên sử dụng những ký hiệu như trong đề thi, trình bày rõ ràng, sạch sẽ.
Cách làm bài đọc – hiểu văn bản ngữ văn ôn thi THPT Quốc Gia
Ví dụ
• Đề thi yêu cầu 4 ý: 1, 2, 3, 4. Khi làm bài, các em chỉ cần trả lời ngắn gọn (Ví dụ: 1. Nội dung chính của đoạn thơ là…. 2. Đoạn thơ được viết theo phong cách ngôn ngữ…) mà không cần phải diễn giải dài dòng.
Chú ý các từ ngữ khóa
Ví dụ
• Như “tìm câu chủ đề”, “biện pháp chính”, “biện pháp tu từ từ vựng”, “biện pháp tu từ cú pháp”… (chúng ta phải có chìa khóa thì mới vào được cửa)
Ví dụ
• Đoạn thơ trên chủ yếu sử dụng phương thức biểu đạt nào? Nghĩa là đoạn thơ này sử dụng rất nhiều phương thức biểu đạt nhưng chủ yếu nghĩa là chính thì chỉ ra một phương thức biểu đạt chính.
Phân bố thời gian hợp lí để làm câu đọc – hiểu
Thời gian hợp lí để làm câu đọc – hiểu khoảng 45 phút. Tuy nhiên, các em nên rèn luyện để rút ngắn thời gian xuống còn khoảng 35 phút. Đây là lựa chọn khôn ngoan vì đa số học sinh thường thiếu thời gian để hoàn thành câu nghị luận văn học chiếm 4 điểm trong đề thi.
Lưu ý
Phần đọc hiểu trong môn Ngữ văn là một phần quan trọng và có khả năng rất cao sẽ quyết định tới điểm thi toàn bài, từ đó ảnh hưởng tới kết quả thi THPT Quốc gia năm 2016. Muốn đạt điểm tối đa, để làm tốt được phần đọc hiểu trong đề thi Ngữ văn cần nắm vững các trọng tâm sau:
➢ Trong đề thi, câu đọc hiểu ở mức nhận biết, đề thường yêu cầu chỉ ra văn bản thuộc phong cách ngôn ngữ nào, phương thức biểu đạt gì, thao tác lập luận nào, phép tu từ gì, lỗi gì về tạo lập văn bản…
Ở mức thông hiểu, câu hỏi thường yêu cầu xác định nội dung, chủ đề; bố cục, nội dung từng phần của văn bản; đặt nhan đề cho văn bản; nêu tác dụng của phép tu từ nào đó; hoặc trích một phần của văn bản và yêu cầu thí sinh nêu sự thông hiểu về nó…
➢ Ở mức vận dụng thấp, đề thường yêu cầu trình bày trong một giới hạn về số dòng nhất định. Có nhiều cách hỏi về vận dụng: từ chủ đề của văn bản, trình bày ý kiến bản thân liên quan đến chủ đề đó, trích một phần văn bản và yêu cầu hoàn thiện nó, hoặc yêu cầu đưa thêm những ý kiến riêng của bản thân ngoài quan điểm, chính kiến của tác giả văn bản…
➢ Trước hết, phải đọc thật kỹ văn bản. Xác định số câu hỏi, số vế trong từng câu hỏi, mức điểm từng câu, từng vế. Chú ý các từ “những”, “các” trong câu hỏi bao giờ cũng phải trả lời từ 2 ý trở lên. Lưu ý nhan đề văn bản (nếu có), các ghi chú liên quan đến văn bản (như tác giả, nguồn, năm ra đời thường ở cuối văn bản). Xác định xem văn bản gồm bao nhiêu đoạn, bao nhiêu câu.
Phân tích sự liên quan của các câu hỏi vì nhiều khi các câu hỏi sau là gợi ý phần nào để trả lời những câu hỏi trước…
➢ Để làm tốt phần nhận biết, các em phải có cách để phân biệt sự khác nhau giữa các đơn vị kiến thức. Vì thực tế các em thường lẫn lộn giữa các khái niệm (về phong cách ngôn ngữ, phương thức biểu đạt, thao tác lập luận…).
Ví dụ
• Về phương thức biểu đạt: Nếu gặp một văn bản mà có đầu có đuôi câu chuyện, có nhân vật, có thể tóm tắt được thì đó là phương thức tự sự (kể chuyện). Tương tự, văn bản bày tỏ quan điểm, chính kiến cá nhân về các vấn đề xã hội, chính trị, tư tưởng thì đó là thao tác nghị luận. Các phương thức còn lại cần xác định như: giàu cảm xúc của người viết, gây xúc cảm mạnh cho người đọc là biểu cảm, làm cho đẹp đối tượng là miêu tả, làm cho rõ đối tượng là thuyết minh…
• Câu hỏi nêu nội dung, chủ đề, xác định bố cục, đặt nhan đề cho văn bản… ở phần thông hiểu yêu cầu cao hơn. Đặt nhan đề phải đảm bảo các tiêu chí: đúng trọng tâm, ngắn gọn, hay. Cơ sở để đặt nhan đề là dựa vào chủ đề, hình tượng trung tâm, ý nghĩa hoặc phần ghi chú cuối văn bản nhưng không được đặt trùng tên với phần ghi chú… Xác định nội dung, chủ đề bằng nhiều cách:
Dựa vào nhan đề (nếu có), hình tượng trung tâm của văn bản. Cách tìm hiệu quả nhất là chia văn bản ra nhiều phần, ghi chú các nội dung, sau đó gộp các nội dung ghi chú ấy thành đoạn văn chủ đề. Xác định bố cục, ý cũng có nhiều cách: Dựa vào các đoạn (các phần) của văn bản; xác định số câu, tìm câu chủ đề của nhóm câu để chia ý thành nhiều đoạn.
• Ở phần vận dụng thấp, có thể viết theo các ý gạch đầu dòng cho rõ ràng, càng nhiều ý càng tốt. Đối với yêu cầu viết thành đoạn văn, nên trình bày dài hơn yêu cầu một chút. Nếu đề trích một phần văn bản yêu cầu bày tỏ suy nghĩ thì lấy phần trích ấy làm phần chủ đề rồi triển khai thành đoạn cũng có
3 phần: mở đoạn – triển khai – kết đoạn.
Vậy để làm tốt được những mẹo này thì chúng ta phải có những kiến thức cơ bản, người ta nói “có bột mới gột nên hồ” không có bột thì không thể gột nên hồ được. Bây giờ chúng ta sẽ đi từ bột để gột nên hồ.
